دفتر روانشناسی آیسا میرشاهی

دین یعنی صداقت و امانت ؛ اتّفاقاً امام صادق علیه‌السلام در حدیثی فرمود : در دین‌داری به زیادی رکوع و سجود افراد توجه نکنید ؛ بلکه به صداقت و امانت‌داری آنان توجه کنید .

این آزمایشات و پژوهش ها این موضوع را می رساند که مذهبی بودن و یا غیر مذهبی بودن تأثیر زیادی در صداقت و راستگویی ندارد یعنی ممکن است فردی مذهبی باشد ولی صادق نباشد . پس ما نمی توانیم بگوییم که هر فردی که مذهبی و دین دار هست دروغ نمی گوید و همیشه صادق و راستگو است . ممکن است تظاهر به دین داری کند ولی در واقعیت اینطور نباشد و آن شخص آدم فریبکاری باشد .

صداقت تنها امتحانی است که نمی شود در آن تقلّب کرد .

فکر می کنم این مطلب به این اشاره دارد که اگر دین محصول طبیعی زندگی نوع بشر و بخشی از تمدن و فرهنگ بشری است ، علاوه بر کارکرد اجتماعی نوعی کارکرد شناختی و معرفتی هم داشته است . 

بنابراین نگاهمان به دین نباید تنها وجهه ی فلسفی داشته باشد بلکه باید وجهه ی اجتماعی ، روانشناسی ، روش شناسی ، تاریخی و زیست شناختی هم باشد . البته نگاه فلسفی هم روشنگر است ولی اینکه صرفاً از منظر فلسفه ی وجود به استدلالات فلسفی وجود و عدم وجود خدا بپردازیم ، کافی نیست و مهم تر از آن این است که از منظر فلسفه ی علم و شناخت شناسی نیز در این موضوع تأمل شود .

بین مطالبی که در مورد دین جستجو کردم این موضوع نظرم را جلب کرد چون این موضوع را به وضوح می توان در جامعه دید . افرادی که به دینداری تظاهر می کنند و به هر دلیلی از روی ریا دینداری می کنند هم به خود و هم به جامعه لطمه وارد می کنند ولی افرادی که اعتقاد حقیقی و قلبی به دین دارند موجب می شوند هم خود و هم اطرافیانشان از لحاظ روحی و روانی در آرامش باشند .

همانطور که در روانشناسی و از دیدگاه آلپورت بیان شده است که : مذهب درونی ؛ مذهب خالص ، درونی ، بی‌ریا و بی‌تظاهر است و رابطه ی عمیق فرد با خداوند و ارزش‌های معنوی است که با سلامتی و آرامش همراه است . ولی ؛ مذهب بیرونی ، تظاهر به مذهب یا به دنبال نفع بیرونی بودن از مذهب است که چندان موجب سلامت نمی شود .